In Indonesië trouwt bijna 1 op de 4 meisjes voor haar 18e. Ook de 17-jarige Isti werd door haar vader uitgehuwelijkt. Maar ze wist de huwelijksdans te ontspringen, en wisselde haar ring op het nippertje in voor een schooluniform.
Op een dag nam Isti’s vader Jusup (52) haar apart. “Je gaat trouwen Istiqomah. Dat betekent dat je binnenkort stopt met school. Het schoolbestuur is al op de hoogte gesteld.” Jusup zette zijn songkok (hoofddeksel voor mannen in Indonesië) recht, streek zijn grijs-zwarte snorretje glad, en liep de kamer uit.
Zoals het hoort
Op het platteland van Java, waar dit verhaal zich afspeelt, weigeren ouders van een dochter zelden een huwelijksaanzoek. De angst dat de dochter seks voor het huwelijk heeft of eindigt als oude vrijster is groot, want dat zou een schande zijn voor de hele familie. Een zwangerschap of armoede is ook een reden om een meisje vroeg uit te huwelijken. Ook de vader van Isti had ingestemd met een huwelijk, toen een familie uit een ander dorp op zijn bamboehouten deur had geklopt en om zijn dochters hand had gevraagd. Zelfs de ring was al gegeven, die bewaarde hij in zijn slaapkamer. Dit was precies zoals het hoorde te gaan.
“Mama, ik wil niet trouwen”
Isti durfde niet tegen haar vader in te gaan. Als dochter heb je je vaders wil te volgen. Ze was weken verdrietig, depressief, moest van school en at nauwelijks. “Je bent een meisje. Wat had je dan van het leven verwacht?” De woorden van haar vader echoden door haar hoofd.
“Mama, ik wil niet trouwen.” Istiqomah (17) had een rustig moment uitgekozen, buiten op het erf. Haar moeder Naimonah (44) was juist bezig met het oogsten van de maïs. Ze had haar dochter lang aangekeken, een kolf maïs in elke hand. “Wil jij met papa praten, alsjeblieft? Ik durf het niet”, prevelde Isti.
Recht op school
Ondertussen bezocht Isti een van de discussiemiddagen die de Yes I Do-alliantie in haar dorp organiseerde. Om de problematiek die ten grondslag ligt aan kindhuwelijken, tienerzwangerschappen en meisjesbesnijdenis aan te pakken, lanceerden Plan International Nederland, Rutgers, Amref Flying Doctors, Choice for Youth and Sexuality, KIT Royal Tropical Institute en het ministerie van Buitenlandse Zaken in 2016 het vijfjarige Yes I Do-programma. Een belangrijk onderdeel van het programma is het voorlichten van jongeren over seksualiteit en hun rechten. Het programma wordt uitgevoerd in Indonesië, Mozambique, Malawi, Zambia, Kenia en Ethiopië.
Tijdens de discussiemiddagen hoorde Isti dat meisjes het recht hebben om hun school af te maken en dat kindhuwelijken armoede in stand houden. Bovendien gaan kindhuwelijken vaak gepaard met te vroege zwangerschappen met risico op complicaties.
Tegenoffensief
De bijeenkomsten gaven Isti de moed om met haar moeder te praten. Naimonah begon een tegenoffensief. Tijdens het ontbijt, na de lunch, en meestal ook nog ‘s avonds in bed, probeerde Naimonah haar man ervan te overtuigen de bruiloft af te blazen. “Mijn vrouw heeft mij maandenlang, vaak drie keer per dag, gevraagd om mijn beslissing terug te draaien. Uiteindelijk zijn wij een paar keer langsgegaan bij een Yes I Do-discussiegroep voor ouders. Ik kreeg inzicht in de rechten van kinderen, dus ook van mijn Istiqomah, en het belang van het afmaken van school. Het is beter om nog even te wachten. Ja, ik ging overstag.”
Invloed op eigen leven
Eindelijk is de vrede teruggekeerd in het houten bamboehuis waar Isti samen met haar ouders woont. Buiten liggen honderden maïskolven te wachten om verkocht te worden, de twee koeien staan op stal en een tropische regenbui kleurt het landschap nóg groener. Terugkijkend zegt Jusup nu zelfs dat hij opgelucht is dat zijn dochter niet is getrouwd.
En Isti? Die is dolblij dat ze weer in de schoolbanken zit. Ze wil religie gaan studeren en haar kennis over kindhuwelijken delen met de dorpelingen. “Ik heb zoveel geluk gehad met mijn ouders. Maar geen enkel meisje in Indonesië zou zo jong uitgehuwelijkt moeten worden. Onze hele samenleving heeft er baat bij als meisjes, net als ik, meer invloed op hun eigen leven krijgen.” Jusup en Naimonah knikken trots en instemmend.
